Սերմերով բույսը տարածվում է բնության մեջ և բազմանում:
Ցողունին ծաղիկը միանում է ծաղկակոթով: Ծաղկակոթին հաջորդում է ծաղկակալը: Ծաղկակալի վրա են դասավորված ծաղկի բոլոր մասերը:
Արտաքինից մեզ համար տեսանելի է ծաղկի ծաղկապատը: Ծաղկապատըկազմված է բաժակաթերթերից և պսակաթերթերից: Բաժակաթերթերը կանաչ են և միասին կազմում են բաժակ:
Պսակաթերթերը ծաղկի գույնզգույն, վառվռուն թերթիկներն են, որոնք միասին կազմում են պսակ:
Մի շարք բույսերում ծաղիկները խմբերով դասավորված են ցողունի վրա` առաջացնելով ծաղկաբույլեր:
Օրինակ
Կաղամբը, եղրևանին, ակացիան, ալոճենին, աստղածաղիկը, երեքնուկը, :
Սեռական բազմացումից հետո ծաղկի առանձին մասերից ձևավորվում է պտուղը:
Տերևներից պտղի մեջ հոսում են սննդանյութեր, որի շնորհիվ պտուղը հասունանում է: Պտուղը պաշտպանում է սերմերը անբարենպաստ եղանակից և նպաստում դրանց տարածմանը: Պտուղները լինում են շատ տարբեր` գույնով, ձևով, չափով, համով, ուտելի և ոչ ուտելի:
Պտուղները լինում են.
ա. Չոր` կաղին, արջընկույզ, ընկույզ և այլն:
բ. Հյութալի` սալոր, խնձոր, տանձ և այլն:
գ. Հատապտուղ` հաղարջ, ազնվամորի, պոմիդոր և այլն:
դ. Կորիզապտուղ` բալ, դեղձ, ծիրան և այլն:
ե. Հատիկ` գարի, ցորեն, եգիպտացորեն և այլն:
Հաճախ սերմերը շատ հեռու են ընկնում այն բույսերից, որոնց վրա նրանք հասունացել են: Դա բացատրվում է նրանով, որ պտուղները և նրանցում եղած սերմերը տարածվում են`
- քամու միջոցով
- ինքնացրմամբ
- միջատների և կենդանիների շնորհիվ
- մարդու միջամտությամբ
Այն պտուղները, որոնք պարունակում են արժեքավոր նյութեր սնունդ են հանդիսանում մարդու համար: Տվյալ բույսերը կոչվում են պտղատու բույսեր: Մարդը հատուկ աճեցնում և խնամում է այդ բույսերը, որպեսզի ստանա դրանց արժեքավոր պտուղները:
Սերմից հողում ծլում, աճում և զարգանում է նոր բույս:
Սերմը իր մեջ պարունակում է ապագա բույսի կենդանի սաղմը:
Սերմերում ևս կուտակվում են սննդարար նյութեր, որոնք անհրաժեշտ են սերմի սաղմին ծլելու և աճելու համար:
Օրինակ
Մեզ լավ ծանոթ ցորենի, եգիտացորենի չոր սերմերը հարուստ են սննդանյութերով: Այդ պատճառով մարդը դրանք օգտագործում է որպես սննդատեսակ:
Սերմերը միմյանցից տարբերվում են ձևով, չափով, գույնով, տարածման եղանակով:
Հարցեր և առաջադրանքներ.
1. Ինչո՞ւ են վարսանդը և առէջները համարվում բույսի գլխավոր մասեր։
2. Ո՞ր ծաղիկներն են կոչվում երկսեռ, իսկ որո՞նք՝ միասեռ։
3. Ինչի՞ց է առաջանում պտուղը։
4. Ի՞նչ հյութալի պտուղներ գիտեք։
5. Ինչի՞ց է առաջանում սերմը։
6. Ի՞նչ մասերից է կազմված սերմը
- Վարսանդը և առէջները համարվում են բույսի գլխավոր մասեր, քանի որ դրանք մասնակցում են բույսի սերմագործությանը և վերարտադրությանը։
- Երկսեռ ծաղիկները ունեն և՛ արական, և՛ իգական մասեր, իսկ միասեռները միայն մեկ տեսակի հատված ունեն՝ կամ արական, կամ իգական։
- Պտուղը առաջանում է ծաղիկի բեղմնավորման արդյունքում։
- Դեղձ, նարնջի, մանգո, խաղող։
- Սերմը առաջանում է բեղմնավորումից՝ ձվաբջիջի և վառեղի միաձուլման միջոցով։
- Սերմը կազմված է կորիզից, հյութուց (կեղև) և ծածկից։